Yeniyetmələr uzun müddət yatdıqda beyinləri daha iti olur - ARAŞDIRMA
26-aprel-2025
Admin
Yazı Ölçüsü:
Yeniyetmələrin uzun müddət yatdıqda beyinlərinin daha iti olduğu ortaya çıxıb.
"PostMedia" xarici tədqiqatçıların araşdırmalarını təqdim edir. Alimlər bildirir ki, çox cüzi fərqlə belə vaxtında və müddətində olan yuxu yeniyetmələrin idrak qabiliyyətlərinə əhəmiyyətli təsir göstərir.
Tədqiqatçılar müəyyən ediblər ki, daha erkən yatan və daha uzun müddət yatmaq imkanı olan yeniyetmələrin beyin funksiyaları daha güclü olur. Bu, onların oxu, lüğət və problem həlli kimi idrak sahələrində daha yüksək nəticələr əldə etmələri ilə müşahidə olunub.
Bu nəticələr, yeniyetmələrin yuxu vərdişlərinə daha ciddi yanaşılmasının vacibliyini vurğulayır.
Tədqiqat zamanı 11-12 yaşlı 3000-dən çox uşağın yuxu vərdişləri və beyin fəaliyyəti araşdırılıb. Alimlər gecə daha tez yatıb, daha uzun müddət yatan uşaqların idrak testlərində daha yaxşı nəticələr göstərdiyini müşahidə ediblər.
Beyin funksiyalarındakı bu fərqlər kiçik olsa da, onlar idrak sahəsində mühüm təsir doğurur. Uzun müddət az yatan və ya gec yatmağa öyrəşən yeniyetmələrdə isə bu sahələrdə zəifliklər müşahidə olunub.
Mütəxəssislər vurğulayıblar ki, insanlar mürəkkəb vəzifələri yerinə yetirə bilən beyinlərə sahib olduğu üçün, xüsusilə inkişaf dövründə – uşaqlıq və yeniyetməlik illərində – yuxudan daha çox asılıdırlar.
Tədqiqatın müəlliflərindən biri bildirib:
"Bu tədqiqat göstərir ki, gec yatmaq və az yatmaq problemlidir. Şübhəsiz ki, məktəb günləri yeniyetmələrin erkən qalxması zərurəti ilə vəziyyət daha da pisləşir və bu da 'sosial jet lag' (həftə içi və həftə sonu yuxu saatlarının fərqliliyi) fenomeni ilə nəticələnir."
O əlavə edib:
"Biz cəmiyyət olaraq yuxuya daha çox diqqət etməliyik. Məsələn, orta məktəbdə şəxsi və sosial təhsilə yuxu sağlamlığına dair məzmunlar əlavə etmək çox faydalı olardı."
Bu çərçivədə Oksford Universitetinin Teensleep layihəsi yeniyetmələrin yuxu sağlamlığını yaxşılaşdırmağa kömək etmək üçün yollar təklif edib.
York Universitetinin psixologiya professoru Gareth Gaskell də erkən yeniyetməlik dövrünə diqqətə önəm verib:
"Mən yeniyetmələrə normal və sağlam yuxu rejimi qurmaqda necə kömək edə biləcəyimizi öyrənmək üçün yeniyetməlik dövründə daha çox müdaxilə tədqiqatlarının aparılmasını istərdim," – deyə o bildirib.
"Çox vaxt sadə dəyişikliklər – məsələn, ekran istifadəsinin azaldılması – gecə rejimini yaxşılaşdırmağa və həm yuxunun vaxtını, həm də müddətini artırmağa kömək edə bilər."